Czym jest permakultura?

Dzisiejszy artykuł polecamy w szczególności posiadaczom działek oraz przydomowych ogródków. Dowiecie się z niego czym jest permakultura, jak działa w praktyce oraz w jakie są jej założenia dotyczące projektowania ekosystemów. 

Co to jest permakultura?

Pojęcie „permakultura” zostało stworzone przez Billa Mollisona i Davida Holmgrena w połowie 1970 roku i stanowi rezultat poszukiwań nowego podejścia do projektowania. Nazwa jest połączeniem dwóch angielskich słów – permanent, czyli ciągły, stały i agriculture – uprawa, rolnictwo. 

Permakultura to – w najprostszym rozumieniu – zbiór praktyk polegających na świadomym projektowaniu przestrzeni (np. ogrodów), które charakteryzują się różnorodnością, stabilnością oraz zdolnościami regeneracji właściwymi dla systemów naturalnych. 

Permakultura to dyscyplina ukierunkowana na świadome projektowanie i tworzenie ekosystemów, które naśladują wzorce i relacje występujące w świecie przyrody, a jednocześnie wytwarzają mnóstwo żywności, materiałów i energii, niezbędnych dla rozwoju lokalnych społeczności. Tworzone w ten sposób ekosystemy mają zdolność do podtrzymywania w nieskończoność życia roślin, zwierząt i człowieka, jednocześnie odbudowując glebę, oczyszczając wodę i powietrze, dostarczając żywności i wszystkich elementów niezbędnych do regeneracji wcześniej zdegradowanych działalnością człowieka miejsc. 

Źrodło: Łukasz Nowacki – permakultura dla każdego

Podstawową cechą ekosystemów projektowanych w zgodzie z ideą permakultury jest więc ich użyteczność, a nie dekoracyjny wymiar. Nie dziwi więc, że ten rebeliancki z ducha pomysł spotkał się z ogromnym odzewem na całym świecie – nie tylko wśród biologów, botaników czy rolników. 

Nie tylko zbiór praktyk…

Permakultura bywa postrzegana również jako etyczna filozofia zrównoważonego rozwoju, bazująca na właściwej dystrybucji surowców, dóbr, pracy, uwagi i informacji.

Jej zwolennicy traktują permakulturę nie tylko jako narzędzie projektowania ogrodów, siedlisk czy ekowiosek, ale też szerzej jako możliwość tworzenia głębokich relacji z ziemią i z ludźmi, zawiązywania społeczności wytwarzającej żywność. 

W postpandemicznej przyszłości, zwolennicy filozoficznej koncepcji, widzą w niej możliwość stworzenia nowych systemów społecznych, ekologicznych i ekonomicznych. Celem permakultury jest więc stworzenie ekologicznej, zdrowej i świadomej społeczności, która będzie działać nie tylko dla siebie czy natury, ale również drugiego człowieka, dzieląc się nadmiarem posiadanego, by nic nie uległo zmarnowaniu. Brzmi jak utopia?

Na świecie, od Londynu po Detroit, ruch permakultury przyczynił się do przekształcenia wielu przestrzeni miejskich w życiodajne ogrody. 

Permakultura w ogrodnictwie

Teoria stworzona przez Billa Mollisona i jego ucznia okazała się bardzo użyteczna w ogrodnictwie. Australijscy biolodzy zasugerowali bowiem zupełnie nowe podejście do planowania i prowadzenia ogrodów warzywnych, użytkowych działek oraz dekoracyjnej zieleni. Punktem wyjściowym jest idea uprawy roślin, które naturalnie występują w danym klimacie i wykorzystania surowców, które najlepiej służą środowisku naturalnemu. 

Do tej pory skupiliśmy się na teoretycznym wymiarze permakultury. Pora przejść do praktyki!

12 zasad projektowania permakulturowego: 

1. Obserwuj i bierz udział (Observe and interact): poprzez spędzanie czasu na współpracy z naturą możemy zaprojektować rozwiązania odpowiadające naszym potrzebom.
2. Złap i zatrzymaj energię (Catch and store energy): poprzez stworzenie systemów gromadzących zasoby podczas dobrobytu, możemy zachować je na gorsze czasy.
3. Bądź wydajny (Obtain a yield): zapewnij sobie naprawdę użyteczne owoce wykonywanej pracy.
4. Stosuj samodyscyplinę i zaakceptuj skutki swoich działań (Apply self-regulation and accept feedback): musimy ograniczać nieodpowiednie zachowania, aby systemy mogły sprawnie funkcjonować.
5. Stosuj i doceniaj zasoby i usługi odnawialne (Use and value renewable resources and services): korzystaj w pełni z obfitości natury, aby ograniczyć zachowania konsumpcyjne i zależność od zasobów nieodnawialnych.
6. Nie wytwarzaj odpadów (Produce no waste): gdy doceniamy i używamy wszystkie dostępne zasoby, nic się nie marnuje.
7. Projektuj od wzorców do szczegółów (Design from patterns to details): patrząc z dystansu, możemy obserwować wzorce w naturze i społeczeństwie. Mogą one stanowić trzon naszych projektów, do których dodamy następnie szczegóły.
8. Łącz, nie dziel (Integrate rather than segregate): gdy umieszczamy właściwe rzeczy na właściwym miejscu, powstają między nimi związki, i rzeczy te pracują wspólnie, nawzajem się wspierając.
9. Stosuj małe i powolne rozwiązania (Use small and slow solutions): małe i powolne systemy są łatwiejsze w utrzymaniu niż duże, lepiej wykorzystują zasoby lokalne i dają wyniki bardziej zrównoważone.
10. Stosuj i doceniaj różnorodność (Use and value diversity): zmniejsza ona wrażliwość na zagrożenia i wykorzystuje unikalne właściwości środowiska, w którym się znajduje.
11. Wykorzystuj krawędzie i doceniaj elementy graniczne (Use edges and value the marginal): najciekawsze sceny rozgrywają się w miejscach granicznych. Są to często najbardziej cenne, różnorodne i produktywne elementy systemu.
12. Kreatywnie wykorzystuj zmiany i reaguj na nie (Creatively use and respond to change): poprzez uważną obserwację możemy pozytywnie wpływać na nieodwołalne zmiany, interweniując we właściwym czasie.