Astma oskrzelowa, nazywana również dychawicą oskrzelową, jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Może ona wystąpić w każdym wieku. Powoduje przewlekły stan zapalny w oskrzelach, dlatego jest schorzeniem nieuleczalnym. Na szczęście szybka diagnostyka i prawidłowo dobrane leczenie umożliwiają cierpiącym na astmę normalne funkcjonowanie.
Za sprawą astmy oskrzelowej dochodzi do niekontrolowanych skurczy oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstej wydzieliny, śluzu. To z kolei w znaczny sposób ogranicza wydolność całego układu oddechowego. Choroba może mieć przebieg o różnym nasileniu, a występuje zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. U tych pierwszych ma najczęściej podłożę alergiczne i przebiega dość łagodnie. Niestety u dorosłych miewa czasami zdecydowanie cięższą postać.
Co ważne, zaostrzenie astmy oskrzelowej stanowi dla pacjenta każdorazowo duże niebezpieczeństwo. Pamiętajmy, że taki stan wymaga natychmiastowego włączenia leczenia – bez tego może bowiem doprowadzić nawet do śmierci.
Astma oskrzelowa – czym jest
Jak podają statystyki Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na świecie choruje na astmę blisko 300 milionów osób, a do roku 2025 liczba ta może według szacunków wzrosnąć o kolejne 100 milionów chorych. W Polsce choroba dotyka około 4 milionów osób, z czego 5-10% to dzieci.
Przyczyny występowania astmy oskrzelowej nie są jednoznacznie określone. Do napadów choroby dochodzi na skutek działania:
- mechanizmów zapalnych;
- mechanizmów alergiczno-immunologicznych;
- reakcji alergicznej na niektóre substancje (jej objaw to napady gwałtownego kaszlu).
Wśród czynników, które wywołują astmę, wyróżniamy:
- środowiskowe – u podłoża choroby może leżeć cały szereg czynników środowiskowych. Należą do nich m.in. alergeny, takie jak np. kurz, roztocza, pyłki roślin czy sierść zwierząt. Mogą ją uaktywnić również takie bodźce jak zanieczyszczone powietrze, dym papierosowy lub np. wilgoć w mieszkaniu. Z uwagi na zmienne występowanie oraz natężenie alergenu w środowisku objawy w postaci napadowego kaszlu możemy obserwować w różnych porach i okolicznościach.
- genetyczne – są osoby, u których astma występuje na skutek predyspozycji genetycznych. Aktywować je mogą alergeny lub przewlekłe infekcje dróg oddechowych.
Ze względu na to, co leży u podstaw wystąpienia astmy oskrzelowej, wyróżniamy dwie jej postaci:
- alergiczną – mamy z nią do czynienia, kiedy występowanie choroby jest ściśle związane z uczuleniem. Ta postać może pojawić się w sytuacji, gdy nie leczymy alergii.
- niealergiczną – w tym przypadku choroba nie jest związana z uczuleniem, a w organizmie chorego brak jest typowych dla alergii przeciwciał.
Zdarza się również, że problemy z układem oddechowym i wystąpienie astmy oskrzelowej powiązane są z wykonywanym przez nas zawodem. Mamy wtedy do czynienia z tzw. astmą zawodową, a do czynników leżących u jej podłoża należą np. substancje toksyczne, pył czy szkodliwe opary. Szacuje się, że kontakt ze szkodliwymi czynnikami w miejscu pracy może przyczyniać się do rozwoju astmy nawet u 5-15% cierpiących na tę przypadłość.
Astma oskrzelowa – objawy
Objawy astmy oskrzelowej mają ścisły związek z utrudnionym przepływem powietrza przez oskrzela, do którego z kolei dochodzi pod wpływem:
- skurczu mięśni gładkich dróg oddechowych;
- obrzęku błony śluzowej oskrzeli;
- powstawania śluzowych czopów.
Wśród głównych objawów astmy oskrzelowej wyróżnia się:
- dokuczliwe uczucie duszności;
- ucisk w klatce piersiowej;
- suchy kaszel o charakterze napadowym;
- świszczący oddech;
- obustronne świsty nad polami płucnymi;
- niska wydolność wysiłkowa;
- senność, niepokój i rozdrażnienie na skutek nocnych napadów astmy.
Różna może być zarówno częstotliwość, jak i natężenie występowania wymienionych symptomów. Poza stanami zaostrzenia choroby możemy ich w ogóle nie obserwować. Co ważne, nie u każdego chorego na astmę występują wszystkie wymienione objawy. Przykładowo może się zdarzyć, że u kogoś jedynym jej przejawem będzie np. kaszel.
Symptomy mające postać napadową, takie jak duszność i uciążliwe kaszlenie, ustają z reguły dopiero po przyjęciu leków. Warto mieć na uwadze, że brak prawidłowo dobranego leczenia może zaostrzyć objawy astmy, a w efekcie trwale upośledzić pracę dróg oddechowych.
Astma oskrzelowa – diagnoza i leczenie
Podstawę do postawienia diagnozy astmy oskrzelowej stanowi szczegółowy wywiad lekarski, w tym przeanalizowanie symptomów, z jakimi zgłasza się pacjent. Żeby zyskać pewność co do rozpoznania i potwierdzić je, wykonuje się u pacjenta spirometrię, czyli badanie umożliwiające ocenę pojemności płuc.
Diagnoza astmy jest łatwiejsza w przypadku osoby dorosłej. Jeśli chodzi o dzieci, łatwo nie dostrzec pierwszych objawów choroby, myląc je z nawrotami infekcji dróg oddechowych.
Leczenie astmy oskrzelowej opiera się przede wszystkim na wykryciu czynnika alergizującego, a następnie unikaniu kontaktu z nim. Ponadto używa się dwóch rodzajów leków:
- leki doraźne, które działają krótko, ale w szybki sposób łagodzą objawy (rozszerzają oskrzela);
- leki o działaniu przeciwzapalnym, przyjmowane systematycznie, które utrzymują astmę pod stałą kontrolą; stosuje się je, gdy choroba nie daje symptomów, a ich zadaniem jest zapobieganie napadom. Dawkę dobiera się indywidualnie, w zależności od stopnia nasilenia choroby.
Astma oskrzelowa – postępowanie przy napadzie
W przypadku dojścia do silnego napadu astmy oskrzelowej niezbędna jest możliwie najszybsza interwencja i pomoc. Napadowy skurcz oskrzeli uniemożliwia choremu oddychanie i powoduje świszczący oddech. Jak postępować w takiej sytuacji?
Podstawową zasadę stanowi zachowanie spokoju. Lęk tylko nasili napad. Chory powinien przyjąć najdogodniejszą dla siebie pozycję, pamiętajmy przy tym, żeby nie kłaść osoby, która ma atak astmy. Pozycja leżąca bardzo utrudnia oddychanie, dlatego najlepiej jest stać lub siedzieć.
Konieczne jest jak najszybsze podanie choremu leku, który szybko rozkurczy mięśnie gładkie oskrzeli i zahamuje duszność (może to być salbutamol lub fenoterol). Jego zastosowanie przyniesie pacjentowi natychmiastową ulgę i swobodę w oddychaniu. Co ważne, jeżeli napad nie mija po upływie 20 minut od podania leku, należy podać jego drugą dawkę. Jeśli i to nie przyniesie efektu, niezbędne jest jak najszybsze wezwanie karetki pogotowia.
Astma oskrzelowa – zapobieganie
Czy da się zapobiec wystąpieniu choroby? Do działań prewencyjnych w tym zakresie należy na pewno skuteczne leczenie pojawiających się stanów zapalnych dróg oddechowych. Pozwoli to nie dopuścić do ich rozwoju. Ta sama zasada dotyczy wszelkich reakcji alergicznych – konieczne jest ich systematyczne leczenie.
Zdecydowanie polecane jest rzucenie palenia, jak również unikanie przebywania w zadymionych pomieszczeniach. Pamiętajmy, że nikotyna zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych, przez co przyczynia się do rozwoju w nich przewlekłych stanów zapalnych. Co więcej, w sposób bezpośredni podrażnia błonę śluzową oskrzeli.
Do innych działań zapobiegających wystąpieniu astmy należy likwidowanie zawilgocenia mieszkań i niedopuszczanie do ich zagrzybienia. Dobrze jest je często i regularnie wietrzyć.
Starajmy się unikać przebywania w miejscach o dużym zadymieniu i zapyleniu. Ograniczmy kontakt z substancjami wyzwalającymi ataki duszności lub drażniącymi drogi oddechowe.
Dobrze jest prowadzić regularny i niezbyt wyczerpujący tryb życia, jak również utrzymywać dobry stan fizyczny organizmu – warta polecenia jest codzienna gimnastyka oraz spacery na świeżym powietrzu.
Źródła:
- https://mark-med.pl/astma-oskrzelowa
- https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-ukladu-oddechowego-i-alergie,astma-oskrzelowa—przyczyny–objawy–leczenie,artykul,1579917.html
- https://portal.abczdrowie.pl/epidemiologia-astmy
Najnowsze komentarze