Choroba psychosomatyczna jest schorzeniem, na którego powstanie, rozwój oraz przebieg w sposób istotny wpływają czynniki psychiczne, przede wszystkim emocjonalne. Zagadnienie to dotyczy związku pomiędzy umysłem i ciałem.
Termin psychosomatyka pochodzi z połączenia greckich słów psyche, czyli ‘umysł’, oraz soma, czyli ‘ciało’. Nazwa idealnie oddaje więc istotę tego zjawiska, w którym dochodzi do pogorszenia się zdrowia fizycznego, czego źródłem są trudności natury psychicznej. Choroby psychosomatyczne w sposób niezbity dowodzą, że nasze myśli, uczucia i przeżycia oddziałują na nasze ciało.
U pacjentów cierpiących na tę dolegliwość obserwuje się:
- skargi somatyczne (dotyczące ciała), które mogą sugerować poważną chorobę fizyczną przy jednoczesnym braku zdiagnozowanych zaburzeń, które uzasadniałyby te skargi (np. mdłości, uporczywe bóle itp.);
- czynniki psychologiczne oraz konflikty emocjonalne związane z wystąpieniem zaburzenia, jak również z jego zaostrzeniem i podtrzymywaniem;
- okoliczność, kiedy chory nie ma kontroli nad problemami somatycznymi i nadmiernie się na nich koncentruje.
Choroby psychosomatyczne – objawy
Objawy chorób psychosomatycznych są z reguły dość umiarkowane. Obserwując je u siebie, większość z nas udaje się po diagnozę do lekarza medycyny. Ten jednak, mimo przeprowadzenia nawet wielu dokładnych badań, często nie jest w stanie określić podłoża natury medycznej występujących symptomów. W wielu przypadkach kończy się to odwiedzaniem kolejnych specjalistów, niestety bezskutecznym, ponieważ wciąż nie dostajemy jasnej informacji o stanie swojego zdrowia. Ta niewiedza generuje zdenerwowanie i dodatkowy stres, a te tylko wzmacniają objawy. Mamy więc do czynienia z błędnym kołem.
Oznaki psychosomatyczne, czyli odczuwane w ciele, ale o podłożu leżącym w psychice, występują pod zróżnicowanymi postaciami, takimi jak np. problemy skórne, bóle głowy czy dolegliwości żołądkowe. Mogą one dotyczyć różnych narządów naszego ciała, m.in. serca czy płuc.
Ponieważ dolegliwościami psychosomatycznymi określa się proces, w którym przeżycia psychiczne ujawniają się pod postacią zaburzeń cielesnych, ich objawy dzieli się na trzy zasadnicze grupy:
- Przejawy procesu chorobowego, w którym nie zostają uszkodzone narządy ani tkanki.
- Zaburzenia psychosomatyczne, w przebiegu których nie ma co prawda zmian patologicznych w organach ciała, ale które są źródłem nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. Dolegliwości, takie jak zaburzenia snu, zespół jelita drażliwego, omdlenia czy np. bóle psychogenne, należą do typowych przykładów takich zaburzeń.
- Objawy somatyczne, w wystąpieniu których decydującą rolę odgrywają procesy psychiczne: choroba wrzodowa żołądka, astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry, łysienie plackowate i samoistne nadciśnienie tętnicze.
Proces stawiania diagnozy jest w przypadku chorób psychosomatycznych mocno utrudniony. Zazwyczaj trwa bardzo długo, ponieważ pacjent jest cały czas kierowany do kolejnych specjalistów. Niezbędne jest jednak, aby w pierwszej kolejności wykluczyć poważne choroby, które mogą stać za obserwowanymi objawami. Dopiero po upewnieniu się, że narządy i tkanki, w których odczuwamy symptomy, są w pełni zdrowe, można podjąć kolejne kroki.
Do typowych objawów chorób psychosomatycznych zaliczamy:
- niezwiązane z wysiłkiem fizycznym przyspieszone bicie serca;
- mające podłoże emocjonalne kołatanie serca;
- zawroty głowy, u źródła których leży napięcie i chroniczny stres;
- wywołane silnym pobudzeniem emocjonalnym uderzenia gorąca (bez związku z menopauzą);
- drżenie rąk spowodowane przewlekłym, silnym stresem.
Choroby psychosomatyczne – lista
Tak zwana „chicagowska siódemka” to przykłady chorób psychosomatycznych, które występują najczęściej. Listę tę zaproponował Franz Alexander – amerykański psychoanalityk i lekarz, którego uważa się za jednego z ojców medycyny psychosomatycznej. Co charakterystyczne, w schorzeniach tych czynnik psychologiczny jest jedynym lub jednym ze źródeł rozwoju objawów. Ponadto aspekt emocjonalny może nasilać w nich oznaki schorzeń cielesnych.
Do chorób tych należą:
- astma oskrzelowa;
- atopowe zapalenie skóry;
- nadczynność tarczycy;
- choroba wrzodowa żołądka;
- zapalenie jelita grubego;
- nadciśnienie tętnicze;
- reumatoidalne zapalenie stawów.
Warto mieć świadomość, że u podstaw wystąpienia chorób psychosomatycznych nie leżą jednoznacznie tylko czynniki psychiczne lub emocjonalne. W grę wchodzi tu wiele aspektów – w tym nasze uczucia i myśli, a także funkcjonowanie organizmu czy np. stres – między którymi dochodzi do złożonych interakcji. To, co czujemy i myślimy, oddziałuje na nasz układ nerwowy, hormonalny i immunologiczny. To natomiast może skutkować różnorodnymi symptomami fizycznymi.
Choroby psychosomatyczne – leczenie
Jeśli chodzi o leczenie chorób psychosomatycznych, najskuteczniejsze okazuje się podejście holistyczne, czyli całościowe. Z uwagi na fakt, że u ich źródeł leży połączenie czynników fizycznych oraz psychologicznych, powinniśmy być pod stałą opieką specjalistów zarówno z medycyny, jak i psychologii. Takie prowadzenie przez proces leczenia pozwoli nam wrócić do równowagi między ciałem a umysłem.
Lekarz medycyny pomoże nam uporać się z uciążliwymi objawami choroby psychosomatycznej. Często wiążą się one dla nas z bólem, potrafią także utrudniać normalne funkcjonowanie, dlatego ich zminimalizowanie znacznie poprawi komfort naszego życia.
Natomiast psychoterapia umożliwi nam dotarcie do źródła choroby oraz określenie powodu, z którego się pojawiła. Uczymy się nazywać i rozpoznawać emocje, zyskujemy wgląd w siebie oraz w swoje ciało. Dowiadujemy się, co wyzwoliło dolegliwości, zauważamy, jak nasze myśli wpływają na nas i na naszą fizyczność. W terapii psychosomatycznej próbujemy dotrzeć do źródła choroby, która objawia się napięciami w ciele i osłabia układ immunologiczny. Uczymy się, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, które stoją u podstaw pogorszenia się stanu naszego zdrowia.
Lecząc choroby psychosomatyczne, pamiętajmy o jednoczesnym zadbaniu o ciało, a także zapewnijmy sobie relaks i odpoczynek. Pomóc mogą nam w tym techniki relaksacyjne, takie jak np. świadome oddychanie. Dzięki nim skutecznie zminimalizujemy odczuwanie zarówno bólu fizycznego, jak i innych uciążliwych objawów z ciała. Mogą nam one również pomóc obniżyć lęk.
Dla naszego ciała i umysłu równie istotna jest też aktywność fizyczna. Pozwala nam ona w sposób naturalny odreagować stres i zmniejszyć napięcie mięśniowe, które wywołał. Co więcej, w tracie treningu oraz po nim nasz organizm wydziela hormon szczęścia.
Współcześnie na choroby psychosomatyczne cierpi coraz więcej osób. Są to zaburzenia, przy leczeniu których należy uwzględniać zarówno ich aspekt fizyczny, jak i psychiczny. Wiedza na temat psychosomatyki chorób może pomóc nam w lepszym zrozumieniu ich podłoża, a co za tym idzie umożliwi nam aktywnie i w pełni świadomie uczestniczyć w procesie leczenia.
Źródła:
- https://serdecznecentrum.pl/choroby-psychosomatyczne/
- https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/czym-sa-zaburzenia-psychosomatyczne/
- https://twojpsycholog.pl/blog/zaburzenia-psychosomatyczne
Najnowsze komentarze