Dla wielu ludzi alergia wiąże się z nieprzyjemnymi odczuciami w życiu codziennym. Czym są alergie i jakie są ich przyczyny?
Wydaje się, że wiosna to ulubiona pora roku wielu, jeśli nie większości osób. Dzień robi się coraz dłuższy, powietrze cieplejsze, a przyroda budzi się do życia. Niestety dla niektórych z nas jest to pora roku nieodmiennie kojarząca się z katarem siennym i zaczerwienionymi, łzawiącymi oczami. Alergia na pyłki – bo o jej objawach mowa – to jednak nie jedyny rodzaj alergii. Co więcej, nie każde uczulenie ma charakter sezonowy. Są i takie, które doskwierają nam cały rok. Jedno jest pewne: choroba stała się obecnie problemem powszechnym.
Czym więc jest alergia? Jak powstaje? Poznajmy ją.
Alergia niczym plaga
Według szacunków Ministerstwa Zdrowia już 40 procent Polaków boryka się z różnego typu alergiami. To bardzo dużo, jeśli wziąć pod uwagę, że jeszcze sto lat temu odsetek ten wynosił najprawdopodobniej zaledwie 1 procent. Prowadzone na świecie badania dowiodły, że średnio co 10 lat liczba alergików podwaja się. Co więcej, także lista substancji uczulających coraz bardziej się wydłuża.
Wzrost zachorowań na alergie ma związek z rozwojem cywilizacyjnym, który niesie za sobą stałe pogarszanie się jakości powietrza i gleby. Mamy kontakt z wszechobecną szkodliwą chemią, a tempo naszego życia staje się coraz szybsze. To ostatnie oznacza z kolei wzrastający poziom stresu, będącego jednym z głównych winowajców wielu chorób cywilizacyjnych.
Alergia – co to znaczy?
Najprościej mówiąc, alergia wynika z nadgorliwości naszego układu odpornościowego. Jego zadaniem jest zidentyfikowanie wirusów i bakterii, gdy te wtargną do organizmu, a następnie produkcja przeciwciał, by te chorobotwórcze drobnoustroje unieszkodliwić. Niestety mechanizm ten zawodzi w przypadku alergii. Układ odpornościowy alergika rozpoznaje zagrożenie nie tylko w wirusach i bakteriach, ale też w wielu innych, zupełnie niewinnych substancjach, np. znajdujących się w powietrzu lub w żywności. Są to tak zwane alergeny.
Rodzaje alergii
Rozróżniamy różne rodzaje alergii, a podział ten najczęściej dotyczy sposobu, w jaki dochodzi do kontaktu z substancją uczulającą.
Alergie pokarmowe – najczęściej uczulają orzechy i orzeszki ziemne, mleko, jaja, pszenica, ryby i skorupiaki, a także różne owoce. Do alergenów należą też dodatki do żywności: benzoesany, siarczyny czy np. glutaminian sodu. Uczula też wiele leków.
Co ważne, objawy pochodzą nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale mogą też dotyczyć całego organizmu. Przykładem jest wstrząs anafilaktyczny (objaw groźny dla życia) oraz wysypka na skórze.
Alergie wziewne – uczulają np. pyłki roślin. W Polsce najczęściej są to pyłki traw, zbóż, chwastów i drzew. W okresie od lutego do kwietnia pylą przede wszystkim drzewa, np. leszczyna, olcha, wierzba i topola. Z kolei w czerwcu, lipcu i sierpniu alergicy reagują nadmiernie na trawy i zboża.
Do innych alergenów wziewnych należą roztocza kurzu domowego, alergeny zwierzęce, pierze, wełna, pleśnie i grzyby drożdżopodobne, karaluchy. W tym wypadku nie obserwujemy sezonowości występowania, a więc objawy mogą się pojawiać i dokuczać nam przez cały rok.
Nie bez znaczenia pozostaje tutaj również wpływ zanieczyszczenia środowiska (głównie dymów i spalin).
Alergie kontaktowe – alergenami są w tym przypadku substancje, z którymi skóra ma bezpośredni kontakt. Najczęściej prowokują one objawy atopowego zapalenia skóry, takie jak zaczerwienienie, uporczywy świąd oraz grudkowe lub pęcherzykowe wypryski.
Alergeny kontaktowe to przede wszystkim ślina i sierść zwierząt, wełna, bakterie, nikiel, ciepło, składniki kosmetyków i detergentów. Do uczulających substancji chemicznych należą środki odkażające, takie jak np. formaldehyd, chloramina, chloroheksyna i tlenek etylenu. Kontakt z nimi mają pracownicy służby zdrowia (narażeni również na alergię na lateks) oraz osoby zatrudnione w przemyśle i np. rolnictwie.
Z kolei grupa zawodowa producentów kosmetyków, fryzjerów i kosmetyczek może być narażona na alergię na nadsiarczany lub hennę.
Inną postacią alergii kontaktowej jest na przykład alergiczne zapalenie spojówek, którego objawami jest zaczerwienienie, pieczenie i łzawienie oczu, a także ich obrzęk.
Alergie iniekcyjne – mamy z nimi do czynienia, gdy alergeny dostają się do naszego organizmu poprzez wstrzyknięcie, a więc przez zastrzyk lub użądlenie owada. Alergia pojawiająca się po zażyciu leków zwana jest polekową, a uczulają najczęściej antybiotyki (zwykle penicylina). Powszechnym alergenem iniekcyjnym jest jad pszczół.
Objawy zazwyczaj są łagodne i mają postać świądu, obrzęku lub pokrzywki. W skrajnych przypadkach bywają jednak bardzo groźne – mogą powodować zaburzenia oddychania i problemy z pracą serca, a tym samym skończyć się nawet zgonem chorego. Na pewno warto mieć świadomość tego, czy jesteśmy uczuleni na jad owadów i leki. Pozwoli to innym na udzielenie nam w razie konieczności fachowej pomocy, a nawet uratowanie życia.
Alergia – skąd się bierze?
Przyczyny alergii bywają bardzo różne, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe do ustalenia.
Zauważalny wzrost zachorowań na tę chorobę miał miejsce w latach osiemdziesiątych XX wieku. Spowodowane to było modyfikacją naszej dotychczasowej diety. Do wielu produktów żywnościowych dodano sztuczne barwniki, substancje konserwujące oraz wszelkiego rodzaju ulepszacze. To właśnie te dodatki mogły powodować reakcję alergiczną.
Innym niekorzystnym czynnikiem są zmiany w ludzkim genomie. Wielu specjalistów jest zdania, że mogą być one następstwem pojawienia się modyfikowanych genetycznie owoców i warzyw (czyli tzw. żywności GMO). Nie jest to jednak potwierdzone naukowo.
Wzrost zachorowań na alergię może być też spowodowany zanieczyszczeniem środowiska: smogiem, szkodliwymi substancjami i chemikaliami. Jakość powietrza wywiera bardzo istotny wpływ na stan naszego zdrowia. Jak zauważono, alergie dotykają przede wszystkim mieszkańców Europy Zachodniej i Ameryki. Ich występowanie obserwuje się również na terenach dobrze rozwiniętych przemysłowo.
Obecnie coraz częściej diagnozowane są alergie o podłożu psychogennym. Ponadto mogą się też pojawić w wyniku ekspozycji na endotoksyny oraz na skutek przebytych infekcji. Uczulenia są również powszechnym problemem osób z osłabionym układem immunologicznym.
Co interesujące, wzrost zachorowań na alergię może być także skutkiem ubocznym wydłużenia się ludzkiego życia. Mniej więcej od ukończenia przez człowieka 65 lat zachodzi naturalny proces spadku odporności ludzkiego organizmu na alergeny. W ubiegłych wiekach wiek ten był zdecydowanie rzadziej osiągany.
Jeśli chodzi o przyczyny alergii, coraz częściej mówi się również o roli czynników psychicznych. Niektórzy specjaliści są zdania, że wywołują one uczulenia, inni twierdzą, że jedynie je wzmacniają lub są ich skutkiem. Jako winne powstawania i przebiegu alergii wskazuje się wszelkie tzw. negatywne emocje, np. złość, strach czy stres. Są badania potwierdzające współistnienie chorób alergicznych z depresją, nadwrażliwością emocjonalną oraz np. zaburzeniami lękowymi.
Skłonność do uczuleń można również odziedziczyć po rodzicach, a nawet po dziadkach. Kiedy jedno z rodziców ma alergię, to ryzyko, że będzie ją miało także dziecko wynosi 20-40 procent. Jeśli oboje są uczuleni, ale na różne alergeny, ryzyko choroby u potomka wzrasta do 30-60 procent. Natomiast aż 50-80 procent wynosi w sytuacji, kiedy rodzice mają ten sam rodzaj choroby alergicznej (np. uczulenie na pyłki).
Niestety nawet jeśli żadne z rodziców nie jest alergikiem, nie wyklucza to zupełnie uczulenia u dziecka. Ryzyko w takiej sytuacji jest około 10-procentowe i wynika z mutacji genetycznych, do których zawsze może dojść.
Bez względu na to, o jaką alergię i jej objawy chodzi, na pewno nie można jej lekceważyć, by nie doprowadziła do astmy. A o naturalnych sposobach łagodzenia objawów uczulenia napiszemy już wkrótce.
Źródła:
- https://www.doz.pl/czytelnia/a13610-Skad_sie_biora_alergie
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/alergie/alergia-objawy-rodzaje-leczenie-aa-xVQF-aAgV-7yFw.html
- https://portal.abczdrowie.pl/przyczyny-alergi
- https://www.hal-allergy.com/pl/przyczyny/
Najnowsze komentarze