Światło niebieskie jest pasmem światła widzialnego o wysokiej energii. Inne jego określenia pochodzą z angielskiego – Blue Light, a także HEV (High Energy Visible Light). Jego naturalnym źródłem jest słońce, za sprawą którego pozostajemy czujni i aktywni w ciągu dnia. Jednak w następstwie rozwoju technologicznego światło niebieskie emitują obecnie również żarówki halogenowe, ekrany LED, a także wyświetlacze tabletów, komputerów, smartfonów i iPadów. Jako że używamy ich powszechnie i w zasadzie nieustannie, jesteśmy ciągle narażeni na promieniowanie. Wywołuje to szereg zaburzeń, które wpływają na nasz wygląd zewnętrzny, stan fizyczny i psychiczny.
Jak informuje w swoim raporcie ANSES (francuska Agencja Żywności, Środowiska oraz BHP):
- długotrwała ekspozycja na HEV jest toksyczna;
- niebieskie światło zaburza rytm dobowy oraz sen;
- HEV działa destrukcyjnie na zegar biologiczny;
- efekt migotania w LEDach jest dla nas szkodliwy;
- nadmierne światło niebieskie może skutkować chroniczną aktywacją układu sympatycznego „walcz i uciekaj”.
Światło niebieskie – wpływ na skórę
HEV wnika w naszą skórę i dociera głębiej od promieniowania UV. Jeśli jest go w nadmiarze, wywołuje szereg negatywnych skutków, m.in:
- sprzyja tworzeniu się wolnych rodników;
- przyczynia się do uszkodzenia DNA komórek;
- skutkuje powstawaniem stresu oksydacyjnego.
Negatywne skutki oddziaływania światła niebieskiego widoczne są zwykle dopiero po wielu latach, mogą być jednak bardziej szkodliwe niż promieniowanie UVA i UVB.
Jeśli chodzi o skórę, HEV uszkadza i dodatkowo zmniejsza produkcję fibroblastów, a co za tym idzie powoduje spadek ilości zawartego w niej kolagenu. Ten z kolei stanowi jedno z głównych białek budulcowych i zapewnia skórze jędrność, elastyczność i gładkość. Mniejsza ilość kolagenu przekłada się na szybsze procesy jej starzenia się. Cera wygląda na zmęczoną i jest pozbawiona blasku, staje się ziemista i sucha, pojawiają się przedwczesne zmarszczki. Proces ten ma już nawet swoją nazwę, digital aging, czyli ‘cyfrowe starzenie się’. Inne objawy działania światła niebieskiego na skórę to stany zapalne, podrażnienia i przebarwienia (tzw. hiperpigmentacja).
Światło niebieskie – sen
HEV hamuje wydzielanie „hormonu snu”, który wytwarza szyszynka, czyli melatoniny. Reguluje ona rytm dobowy i synchronizuje cykl snu i czuwania. Ponadto ma właściwości antyoksydacyjne, a tym samym chroni DNA komórek przed uszkodzeniem. Co więcej, jest również odpowiedzialna za prawidłową odporność organizmu.
Szyszynka produkuje melatoninę niemal wyłącznie w ciemności. Jeśli więc w nadmiarze wystawiamy się na działanie światła niebieskiego, zwłaszcza po zmroku, zaburzona zostaje synteza tego hormonu. W następstwie rozregulowuje się nasz zegar biologiczny. Problem pojawia się, gdy nagminnie pracujemy na komputerze lub oglądamy telewizję późnym wieczorem lub w godzinach nocnych. Organizm zaczyna odbierać emitowane przez urządzenia promieniowanie jako światło dzienne. W efekcie wydłużeniu ulega okres czuwania i automatycznie skraca się czas na głęboki, regenerujący sen. Dlatego długotrwała ekspozycja na światło niebieskie może skutkować bezsennością – a ta na dłuższą metę przyniesie uporczywe bóle głowy, przewlekłe zmęczenie, a nawet depresję.
Światło niebieskie – wzrok
Wpływ niebieskiego światła na wzrok jest najlepiej zbadanym, negatywnym skutkiem jego oddziaływania. Zarówno rogówka, jak i soczewka przepuszczają HEV i dociera ono do siatkówki. W tym miejscu zostaje pochłonięte, co prowadzi do efektu fotochemicznego i/lub termicznego, a w jego następstwie do uszkodzenia siatkówki. Dodatkowo zaburzone zostają zachodzące w niej procesy metaboliczne, co skutkuje powstaniem wolnych rodników. Te z kolei upośledzają funkcjonowanie komórek receptorowych. Skutek? Pogorszenie wzroku i zmniejszenie ostrości widzenia.
Jak dowiodły badania, wieloletnie narażenie na światło niebieskie znacznie przyspiesza procesy starzenia się siatkówki. Co więcej, zdecydowanie zwiększa ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej (AMD- Age-Related Macular Degeneration). Rezultatem tego schorzenia może być nawet całkowita utrata wzroku. Inne objawy negatywnego działania światła niebieskiego na narząd wzroku stanowi pieczenie, suchość i łzawienie oczu, a także ich zmęczenie i bolesność.
Niebieskie światło – zaburzenia hormonalne
Wyniki najnowszych badań sugerują, że niebieskie światło może mieć również pośredni wpływ na dojrzewanie dziecka, a także jego przyszłą płodność. W opinii naukowców może to wynikać z zakłócenia naturalnego zegara biologicznego. Jak wspomniano powyżej, HEV blokuje wzrost poziomu melatoniny w godzinach wieczornych. Warto wiedzieć, że stężenie tego hormonu jest wyższe w okresie poprzedzającym dojrzewanie niż w samym okresie dojrzewania – uważa się, że ma to znaczenie w opóźnianiu rozpoczęcia tego procesu. Z dotychczasowych badań można wysnuć wniosek, że ekspozycja na niebieskie światło, która zmienia poziom melatoniny, może również być w stanie zmienić poziom hormonów reprodukcyjnych i spowodować wcześniejsze dojrzewanie.
Wywołane niebieskim światłem zakłócenie rytmu dobowego może wiązać się także z innymi skutkami zdrowotnymi, takimi jak:
- zaburzenia metaboliczne (otyłość, cukrzyca itp.);
- zwiększone ryzyko nowotworu (zwłaszcza raka piersi);
- choroby sercowo-naczyniowe;
- wpływ na zdrowie psychiczne.
Jak się chronić?
Godną polecenia metodą jest stosowanie zasady 20-20-20: co 20 minut powinniśmy robić minimum 20-sekundową przerwę od patrzenia na wyświetlacz i popatrzeć w tym czasie na obiekt oddalony od nas o 20 metrów. Pozwoli to naszym oczom rozluźnić się (mózgowi również) i będą mogły lepiej reagować.
Do innych sposobów ochrony przed niebieskim światłem należą:
- chroniące przed niebieskim światłem okulary korekcyjne (z dodaną do soczewek specjalną warstwą);
- specjalne monitory komputerowe z technologią Low-blue light zmniejszającą przenikanie HEV oraz napięcie i zmęczenie oczu;
- specjalna folia ochronna, która zapobiega niebieskiemu światłu i chroni oczy (przyczepia się ją do urządzeń cyfrowych);
- aplikacje, które dostosowują jasność monitora w celu wyeliminowania HEV, takie jak np. f.lux, redshift, iris.
Pamiętajmy, że dzieci do drugiego roku życia nie powinny w ogóle używać smartfona lub tabletu – natomiast starszym dobrze jest dawać je jak najrzadziej.
Dobrą praktyką jest również ograniczenie używania elektroniki co najmniej 2 godziny przed pójściem spać.
Źródła:
- https://vitalea.pl/blog/swiatlo-niebieskie-jak-wplywa-na-skore
- https://forsal.pl/lifestyle/nauka/artykuly/8551318,smartfon-a-dojrzewanie-badania.html
- https://eyeshield.com/wplyw-swiatla-niebieskiego-na-zdrowie/
- https://eyerim.pl/blog/blue-light-protection/
Najnowsze komentarze