Elektrolity to występujące w naszym ciele – zwykle w formie jonów – minerały. Są one nieodzowne dla wielu podstawowych funkcji naszego organizmu, takich jak m.in. utrzymanie prawidłowego poziomu płynów ustrojowych, regulacja ciśnienia krwi, przewodzenie impulsów nerwowych oraz wsparcie prawidłowego funkcjonowania mięśni.
Wśród elektrolitów wyróżniamy:
- sód;
- potas;
- wapń;
- magnez;
- fosforany;
- chlorki;
- wodorowęglany.
Do najważniejszych elektrolitów w naszym organizmie należą cztery pierwsze z wyżej wymienionych.
- Kluczowymi zadaniami sodu w ciele człowieka jest regulowanie ilości wody oraz ciśnienia krwi, a także zapewnienie prawidłowego funkcjonowania nerwów i mięśni. Nieprawidłowości w gospodarce sodu mogą skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi, takimi jak nadciśnienie, zaburzenia funkcji nerek czy np. udar mózgu.
- Potas jest minerałem kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania komórek, w tym nerwowych i mięśniowych. Jest on też istotny w regulowaniu funkcji serca i ciśnienia krwi. Niedobór potasu w organizmie może powodować poważne dolegliwości, takie jak np. drżenie i osłabienie mięśni, nieregularny rytm serca oraz zaburzenia równowagi płynów.
- Wapń to z kolei główny składnik naszych zębów i kości. Ponadto nasz organizm potrzebuje go do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych, funkcjonowania mięśni i krzepnięcia krwi. Niedobór tego składnika grozi wystąpieniem zaburzeń w czynnościach układu mięśniowego i nerwowego, osteoporozy oraz zaburzeń rytmu serca.
- Jeśli chodzi o funkcjonowanie układu nerwowego oraz mięśni, jak również utrzymanie zdrowych zębów i kości, ważną rolę odgrywa tu również magnez. Jest on też niezbędny naszemu organizmowi do produkcji energii oraz regulacji poziomu cukru we krwi. Niedobory w zakresie tego minerału mogą prowadzić do drżenia, osłabienia mięśni, a nawet osteoporozy i zaburzeń rytmu serca.
Elektrolity – sposób działania i funkcje
Jaki jest mechanizm działania elektrolitów? Polega on na przemieszczaniu się jonów przez błony komórkowe (przez specjalne kanały jonowe), co zmienia napięcie tychże błon. Z kolei za sprawą tych zmian możliwe są skurcze mięśni, przewodzenie impulsów nerwowych, jak i wiele innych ważnych procesów.
Elektrolity są nieodzowne do prawidłowego zachodzenia wielu kluczowych procesów w naszym organizmie. Wśród ich podstawowych funkcji wymienić można:
- regulację pracy serca i ciśnienia krwi;
- przewodzenie impulsów nerwowych;
- regulowanie równowagi płynów;
- zapewnienie prawidłowej pracy mięśni;
- regulację pH.
Elektrolity:
- Pomagają w kontroli całkowitej ilości wody w naszym ciele, jak również poziomów poszczególnych płynów zarówno w komórkach, jak i poza nimi. Jako przykład można podać sód pomocny w regulowaniu ilości wody w naszym organizmie oraz potas, który z kolei kontroluje ilość wody w komórkach.
- Są niezbędne naszemu ciału do przewodzenia impulsów nerwowych (sód i potas). Nasze neurony przekazują te impulsy za sprawą wywołanych przemieszczaniem się jonów sodu i potasu przez błonę komórkową zmian napięcia.
- Zapewniają prawidłową pracę mięśni: wapń pełni kluczową rolę w procesie skurczu mięśni, natomiast magnez rozluźnia mięśnie po skurczu.
- Regulują poziom pH w naszym ciele, co jest o tyle istotne, że równowaga kwasowo-zasadowa zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wielu procesów biochemicznych i enzymów.
- Sód i potas są niezbędne dla utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi.
- Potas jest istotny w kontrolowaniu rytmu serca – jego nieregularność może być spowodowana niedoborem potasu.
Elektrolity – przyczyny zaburzeń
U źródeł zaburzeń elektrolitowych może stać wiele różnorodnych czynników, takich jak m.in. utrata płynów, nieprawidłowa dieta, choroby przewlekłe czy np. nadużywanie alkoholu.
- Do utraty płynów może dojść na skutek gorączki, wymiotów, biegunki lub np. nadmiernego pocenia się. W takich sytuacjach możemy stracić więcej soli mineralnych i wody, niż jesteśmy w stanie skompensować, i stąd biorą się zaburzenia elektrolitowe. Jest to ich najczęściej występująca przyczyna.
- Do niedoboru elektrolitów może również dojść z powodu nieprawidłowo zbilansowanej diety, która dostarcza niewystarczającą ilość niektórych składników mineralnych.
- Regulację poziomu elektrolitów w naszym organizmie mogą zaburzyć niektóre choroby, takie jak np. zaburzenia hormonalne czy niewydolność nerek.
- Na poziom elektrolitów w naszym ciele wpływają też niektóre leki, takie jak np. antybiotyki, leki przeciwnowotworowe czy diuretyki (czyli leki i substancje działające moczopędnie).
- Jeszcze inną przyczynę zaburzeń elektrolitowych stanowi nadużywanie alkoholu, które może doprowadzić do niskiego poziomu magnezu i fosforu oraz wysokiego poziomu sodu w organizmie.
- Różne niedobory elektrolitowe (m.in. niski poziom sodu i potasu) mogą mieć swoje źródło w bulimii, anoreksji i innych zaburzeniach odżywiania.
Elektrolity – symptomy niedoboru
Elektrolity dostarczamy naszemu organizmowi wraz ze spożywaną żywnością i przyjmowanymi płynami, np. wodą mineralną. Do ich utraty wraz z wodą dochodzi natomiast podczas naturalnych procesów fizjologicznych, takich jak chociażby oddychanie, pocenie się czy oddawanie moczu.
Jeżeli tracimy elektrolity w nadmiarze, gospodarka wodno-elektrolitowa naszego organizmu zostaje zaburzona, a to prowadzi do odwodnienia. Pierwszym symptomem świadczącym o niedostatecznym nawodnieniu jest silne pragnienie, a także suchość błon śluzowych i ust.
O niedoborze elektrolitów mogą świadczyć następujące objawy:
- zmęczenie i osłabienie;
- zawroty głowy;
- zaburzenia równowagi;
- skurcze, drżenie lub bóle mięśni;
- nieprawidłowe ciśnienie tętnicze;
- zaburzenia rytmu serca;
- ból głowy;
- omdlenia;
- zaparcia lub biegunki, nudności;
- uczucie pragnienia oraz zwiększone wydalanie moczu;
- obrzęki kończyn dolnych.
W celu sprawdzenia poziomu elektrolitów w organizmie z krwi żylnej wykonuje się tzw. jonogram, tj. oznaczenie stężenia poszczególnych jonów.
Prawidłowe stężenie elektrolitów w organizmie wynosi:
- sód: 136–148 mmol/l;
- potas: 3,6–5,0 mmol/l;
- wapń: 2,25–2,70 mmol/l;
- magnez: 0,7–1,1 mmol/l.
Elektrolity – kiedy uzupełniać?
Dla celów dostarczenia naszemu organizmowi, a następnie utrzymania w nim odpowiedniego stężenia elektrolitów polecana jest pełnowartościowa, dobrze zbilansowana dieta.
Niektóre osoby wykazują zwiększone zapotrzebowanie na elektrolity, a należą do nich:
- sportowcy oraz osoby ciężko pracujące fizycznie;
- kobiety ciężarne i w okresie laktacji;
- chorzy cierpiący na schorzenia, których jednym z objawów jest wysoka gorączka;
- osoby po przebytym zatruciu pokarmowym z towarzyszącymi mu wymiotami i biegunką.
Elektrolity – jak uzupełniać?
Dla uzupełnienie elektrolitów zalecane jest w szczególności regularne picie wody, w tym tej wysoko zmineralizowanej. Jeśli chodzi o napoje, polecany jest również sok pomidorowy jako bogate źródło potasu.
Ważnym punktem jest też zadbanie o dietę, tj. wzbogacenie jej o produkty z zawartością sodu, potasu, wapnia i magnezu. Są to m.in. banany, pomidory, migdały, pestki dyni czy np. suszone morele.
Z kolei sportowcy, zwłaszcza ci uprawiający sporty wytrzymałościowe (np. triathloniści, maratończycy), powinni sięgać po wzbogacone o elektrolity napoje izotoniczne.
Źródła:
- https://supermenu.com.pl/blog/elektrolity-na-co-pomagaja-jak-je-uzupelnic/
- https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/elektrolity-kluczowe-skladniki-dla-organizmu-wlasciwosci-funkcje-i-wplyw-na-zdrowie,1239.html
- https://www.wapteka.pl/blog/artykul/elektrolity-czym-sa-jak-rozpoznac-ich-niedobor-i-jak-je-uzupelniac
Najnowsze komentarze