Adaptogeny – czym są i jak działają?

maj 14, 2024 | zdrowie

Adaptogeny – czym są i jak działają?

Współcześnie coraz częściej słyszy się pojęcie adaptogenów. Z jednej strony przybywa osób, które zdają sobie sprawę, że dzięki hojnemu darowi natury w postaci roślin mogą wspomóc zarówno zdolności swojego intelektu i poziom energii, jak i np. odporność organizmu. Z drugiej strony, jako że kojarzą się one z medycyną alternatywną, a w internecie nie brakuje wiadomości o ich rzekomych magicznych właściwościach, są często bagatelizowane i traktowane nieufnie.

Prawda wygląda tak, że adaptogeny nie stanowią ani przybyłej ze Wschodu przejściowej mody czy kolejnego suplementu propagowanego przez marketing przemysłu farmakologicznego, ani cudownego remedium na dolegliwości wszelakie. Tak naprawdę są podstawą naszego zdrowia i w holistyczny sposób wspierają zarówno nasze ciało, jak i umysł. Poznajmy je więc bliżej.

 

Adaptogeny – definicja

Pojęcie adaptogenów oznacza nietoksyczne rośliny, które wyróżnia specyfika oddziaływania na ciało i umysł człowieka. Ich fundamentalną cechę stanowi łagodzenie skutków stresu, jak również przystosowanie naszego organizmu do niekorzystnych warunków zewnętrznych.

Aby dana roślina klasyfikowała się do grupy adaptogenów, powinna spełniać następujące trzy warunki:

  • Nietoksyczność – zioła te nie mogą uzależniać ani wywoływać niekorzystnych dla zdrowia fizycznego i psychicznego skutków ubocznych.
  • Wywoływanie niespecyficznej reakcji naszego organizmu na stres – przyjmując adaptogeny, umożliwiamy naszemu organizmowi sprawne funkcjonowanie w sytuacjach stresowych. Co ważne, nie pozbawiają nas one energii życiowej. Działają holistycznie, tj. całościowo wspierają naszą odporność, zamiast oddziaływać tylko na jeden określony układ lub narząd.

    Żeby dobrze zrozumieć powyższe, warto wskazać substancje o wręcz przeciwnym wpływie – np. kofeina pomoże we            wzroście adaptacji na stres, jednak stosowana przez dłuższy czas wyczerpie zapasy naszej energii.

  • Normalizujące działanie na organizm – to, co charakterystyczne dla adaptogenów, to fakt, że przywracają one naturalną równowagę naszemu organizmowi. Mechanizm ich działania bywa określany naturalną inteligencją. Polega to na tym, że rośliny w pewien sposób wyczuwają dysproporcje w ciele (ewentualne niedobory lub nadmiar określonych substancji czy związków) i niwelują je. Tą metodą dochodzi do regulacji funkcjonowania całego organizmu i przywrócenia homeostazy.

 

Adaptogeny – początki

Zauważany współcześnie wzrost popularności adaptogenów wziął swój początek w latach 40. poprzedniego wieku w Związku Radzieckim. Za sprawą badań sowieckich uczonych – mających na celu znaleźć substancję, która zwiększałaby psychofizyczną wytrzymałość żołnierzy, sportowców i robotników – informacje o tych roślinach i ich właściwościach zaczęły docierać również na Zachód. Poszukując magicznego środka, naukowcy testowali różnorodne substancje, w pierwszej kolejności szukając syntetycznego specyfiku. Nastały lata 50., kiedy dokonano odkrycia grupy ziół o bardzo obiecujących atrybutach i to właśnie nimi zajmowali się odtąd uczeni. Spośród poddanych badaniom prawie 4 tysiącom roślin wyróżniono 12 o nieocenionych właściwościach pod względem wzmacniania naszego organizmu. Zyskały one miano adaptogenów z racji swojego oddziaływania na wzrost zdolności jego adaptacji w obliczu stresogennych, niekorzystnych warunków otoczenia.

 

Adaptogeny – właściwości

Skąd rosnące zainteresowanie adaptogenami? Za co są cenione?

Oddziałują na nasz organizm już na poziomie komórkowym – wspierają naszą odporność na czynniki stresogenne. Co istotne, chodzi zarówno o stres psychiczny, jak i ten środowiskowy, u źródeł którego może leżeć np. zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie czy wolne rodniki lub nieprawidłowa dieta.

Za sprawą powyższego działania adaptogeny nie tylko sukcesywnie utrzymują naturalną odporność naszego organizmu, ale i sprzyjają zachowaniu przez nas młodego wyglądu.

Regularne stosowanie adaptogenów:

  • wspiera ogólną kondycję naszego ciała;
  • wspomaga jego wytrzymałość;
  • sprzyja regeneracji organizmu.

Wymienione pozytywne efekty wynikają z podstawowej zasady działania tychże roślin, którą stanowi utrzymywanie całego ustroju w stanie równowagi. Nasze dobre samopoczucie i zdrowie oraz sprawność zawdzięczamy właśnie tej ostatniej. Naukowcy próbowali oczywiście wyjaśnić mechanizm takiego działania adaptogenów. Największym uznaniem cieszy się uzasadnienie, według którego stymulują one niespecyficzne reakcje organizmu na stres poprzez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (zwaną HPA).

 

 

Rośliny będące adaptogenami zawierają bogactwo różnych składników aktywnych, które poprzez układ neuroendokrynny oddziałują na system immunologiczny, a dzięki procesom metabolicznym wykazują korzystny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie.

Adaptogeny, w zależności od określonego składnika roślinnego, mają zdolność wspierania:

  • mózgu;
  • nerwów;
  • układu odpornościowego;
  • gruczołów wydzielania wewnętrznego (takich jak trzustka, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, przysadka, nadnercza, grasica, jajniki i jądra).

Wśród korzyści stosowania adaptogenów można wymienić:


Najpopularniejsze adaptogeny

Poznajmy adaptogeny o naukowo udowodnionej skuteczności:

Ashwagandha – łagodzi stany napięcia nerwowego, a stosowana systematycznie działa uspokajająco, zmniejsza również dolegliwości bólowe. Wykazuje korzystny wpływ na pamięć i koncentrację. Wskazano jej możliwe działanie na obniżenie ryzyka wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów. Uważa się ponadto, że działa antybakteryjnie. Często ordynuje się ją jako środek łagodzący symptomy menopauzy. Jej skuteczność wskazuje się też w odniesieniu do osób ze stwierdzonym niedoborem żelaza. 

Cytryniec chiński – to, co wyróżnia tę roślinę, to zawartość fitoskładników, za sprawą których korzystnie wpływa ona zarówno na pracę wątroby, jak i na mózg. Adaptogen ten wykazuje działanie przeciwutleniające, a przez to, że oddziałuje na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, obniża poziom kortyzolu. Wyniki niektórych badań udowodniły również pozytywny wpływ cytryńca chińskiego na poziom cholesterolu oraz funkcjonowanie układu krążenia.

Różeniec górski – wskazuje się go jako roślinę o pozytywnym działaniu na naszą wytrzymałość i kondycję. Wspiera układ nerwowy, obniża lęki, jest skuteczny, jeśli chcemy się dobrze wysypiać, zmniejsza też uczucie przemęczenia. Dodatkowo wspomaga funkcje poznawcze i samopoczucie, a także sprzyja prawidłowej pracy serca, jak i całego układu krwionośnego. 

Korzeń maca – stanowi bogate źródło witamin i minerałów, takich jak np. witamina C oraz witaminy z grupy B, żelazo, cynk, miedź, selen czy bor. Z tego względu stymuluje system immunologiczny, wykazuje też działanie bakteriobójcze. Adaptogen ten okazuje się skuteczny przy obniżaniu poziomu stresu i napięcia. Co więcej, pozytywnie wpływa na układ krążenia, m.in. za sprawą zmniejszenia ciśnienia, poziomu cholesterolu oraz ryzyka miażdżycy.

 

Podsumowanie

Choć właściwości adaptogenów prezentują się obiecująco, pamiętajmy, że badania nad ich skutecznością i możliwym medycznym zastosowaniem nadal trwają. Mogą one wesprzeć równowagę naszego organizmu, nie stanowią jednak cudownego remedium na wszystko. Z pewnością warto skonsultować ich przyjmowanie z lekarzem i – jeśli jest taka potrzeba – nie rezygnować z leczenia konwencjonalnego. Podejdźmy do tematu holistycznie, korzystając zarówno ze zdobyczy współczesnej farmacji, jak i ziołolecznictwa.

 

 

 

Źródła:

  • https://mothersprotect.com/pages/adaptogeny-wlasciwosci-badania-historia?pb=0
  • https://fit.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/niektorzy-twierdza-ze-sa-dobre-na-wszystko-czy-adaptogeny-naprawde-dzialaja-aa-1emP-yc26-sshW.html

 

Skip to content