Pojęcia wegetarianizmu i weganizmu funkcjonują w naszym słownictwie od lat. Coraz częściej spotykamy jednak osoby, które nie tylko nie spożywają mięsa, ale też wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego, glutenu i wielu innych. Powody zmiany sposobu żywienia bywają zdrowotne, są to np. choroby i alergie. Decyzja ta podejmowana jest jednak również z troski o środowisko, a także ze względów moralnych.
Witarianizm, frutarianizm, laktowegetarianizm – większości z nas pojęcia te nic nie mówią. O ile wiemy, że wegetarianin nie je mięsa, to już pozostałe filozofie żywieniowe pozostają dla nas zagadką. Czego nie je laktowegetarianin lub flexitarianin? Spróbujmy poznać kilka najbardziej charakterystycznych trendów.
Wegetarianizm
Myśląc o dietach bezmięsnych, zwykle pierwszy nasuwa się nam wegetarianizm. Jest on jedną z najbardziej popularnych i najczęściej stosowanych diet, która wiąże się ściśle z określonym trybem życia i wyznawanymi ideami. Sądzi się, że polega on na wykluczeniu z menu jedynie mięsa, jednak w prawdziwej postaci wegetarianizm celowo i świadomie eliminuje z diety wszelkie produkty mięsne, w tym także owoce morza i ryby. W filozofii tej unika się często również innych produktów pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza tych, które pochodzą z uboju, takich jak żelatyna i smalec. Dopuszczane jest jednak spożycie mleka i jego przetworów oraz jajek.
Wegetarianizm wybierany jest zwykle z pobudek zdrowotnych, moralnych, ekologicznych czy też ekonomicznych. Jak twierdzi wielu specjalistów ds. żywienia, przemyślana dieta bezmięsna stanowi jedną z najzdrowszych, a jeśli się ją odpowiednio zróżnicuje, mogą ją stosować ludzie w każdym wieku.
Co prawda głównym założeniem wegetarianizmu jest eliminacja mięsa z jadłospisu, jednak dla wielu osób jest to również filozofia życia. Wyraża się ona odrzuceniem wszelkich korzyści, jeśli ich podstawą było cierpienie zwierząt. Podążający za tym trendem są zdania, że zwierzęta cierpią i powinny być lepiej traktowane. Częstym zjawiskiem jest sprzeciw wobec zabijania ich na farmach oraz wobec nadpodażowej produkcji mięsa – wszystko to w trosce o to, by nie szkodzić istotom żyjącym. Argumentacja dotycząca złych warunków życia zwierząt dotyczy przede wszystkim hodowli przemysłowych.
Weganizm
Weganizm jest odmianą wegetarianizmu, a polega na rezygnacji ze spożycia wszelkich pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Oprócz mięsa eliminuje się również mleko i przetwory mleczne, sery i jaja. Najbardziej zapaleni weganie nie jedzą również miodu, uważając go za produkt pochodzenia zwierzęcego – zależy to jednak od indywidualnych przekonań. Biorąc pod uwagę wszystkie wykluczenia, weganizm jest modelem żywienia, który wymaga świadomości żywieniowej, ryzyko niedoborów jest bowiem spore. Decydując się na tę dietę, przygotujmy się merytorycznie.
Weganizm jest też pojęciem, którym określa się proekologiczny styl życia. Opiera się on na niekorzystaniu z produktów powstałych z udziałem zwierząt, takich jak np. skórzane obuwie i odzież, naturalne futra, a także kość słoniowa i kosmetyki testowane na zwierzętach.
Witarianizm
Witarianizm stanowi radykalną wersję weganizmu. Ten sposób odżywiania dopuszcza produkty roślinne, jednak wyłącznie w postaci surowej – niedopuszczalna jest obróbka termiczna. Nadrzędną zasadę tej filozofii żywieniowej stanowi niepodgrzewanie jedzenia do temperatury powyżej 42 °C oraz wykluczenie z menu produktów wysoko przetworzonych.
Zwolennicy witarianizmu są zdania, że proces gotowania potraw niszczy witaminy, składniki mineralne i enzymy zawarte w owocach, warzywach i innych produktach żywnościowych. Łączy ich również przekonanie, że temperatura powyżej 42 stopni Celsjusza skutkuje ścięciem się białka i powoduje tak zwaną wtórną „śmierć żywności”. Dodatkowym argumentem przemawiającym za zasadami witarianizmu jest fakt wytwarzania się w procesie gotowania nitrozoaminów o właściwościach kancerogennych. Co więcej, według niektórych źródeł gotowanie posiłków wzmaga globalne ocieplenie.
Według zwolenników witarianizmu surowe produkty są dla człowieka dietą zdrową i naturalną. Argumentują oni, że przecież dopiero od stosunkowo niedawna znamy ogień i poddajemy żywność obróbce termicznej. Co więcej, wskazują oni, że zwierzęta innych gatunków spożywają surowe jedzenie, co świadczy według nich, że taki sposób odżywiania się jest w pełni naturalny.
Frutarianizm
Frutarianie eliminują z diety te same produkty co weganie, przy czym dodatkową zasadą jest dla nich spożywanie jedynie tych owoców i warzyw, które samoistnie spadły z drzewa.
Założeniem frutarianizmu jest wykluczenie z jadłospisu mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego, jak również nabiału, pestek i nasion, zbóż, produktów przetworzonych i gotowanych. Jest to dieta witariańska, surowa, co oznacza, że produktów i posiłków nie poddaje się obróbce termicznej. Są one jedynie suszone, krojone, mielone lub wyciskane. Co więcej, frutarianizm pozwala na jedzenie tylko tych owoców, które pozyskuje się wyłącznie w sposób niepowodujący zniszczenia i śmierci rośliny, na której rosną. Nie pozwala to na ich wyrywanie z korzeniami, wykopywanie, ścinanie czy inne działania rolnicze. Frutarianizm to przeniesienie idei weganizmu na rośliny.
Styl życia frutarianina jest naturalny i ekologiczny – składniki jadłospisu powinny więc pochodzić z upraw ekologicznych, nie być podlewane nawozami chemicznymi ani pryskane pestycydami.
Elementami diety frutariańskiej są rośliny, które popularnie zalicza się do grupy warzyw, są jednak owocami zgodnie z ich biologiczną klasyfikacją: ogórki, pomidory i bakłażany. W jadłospisie frutarian znajdują się koktajle, soki i smoothie owocowe, a także sałatki i musy z owoców. Spożywa się również surowe i suszone owoce, w tym te, które dostarczają zdrowych tłuszczów: kokosy i awokado.
Laktowegetarianizm
Laktowegetarianizm jest odmianą wegetarianizmu, w której eliminuje się mięso, ryby i owoce morza, a także jajka. Do produktów dozwolonych należy natomiast mleko i przetwory mleczne.
Owowegetarianizm
Pojęcie owowegetarianizmu większości z nas nic nie mówi, nie jest bowiem powszechnie znane. Owowegetarianie wykluczają ze swojego jadłospisu mięso, ryby i owoce morza, jak również mleko i produkty mleczne. Tym, co ich wyróżnia jest spożywanie jajek. W praktyce można więc powiedzieć, że jedzą produkty pochodzenia roślinnego oraz jajka.
Liquidarianizm
W tym stylu żywienia podstawę stanowią te same produkty, które spożywają witarianie (niegotowane), jednak inny jest sposób ich przygotowania. Liquidarianie robią z nich soki, które oczyszczają organizm, dodatkowo nie obciążają układu trawiennego oraz dostarczają nam niezbędnych witamin i minerałów. Każdy z posiłków powinien mieć postać płynu lub papki powstałej z owoców i warzyw. Postać pokarmu nie może być w postaci stałej. Jest to mocno restrykcyjna dieta, jednak dopuszcza spożycie niewielkiej ilości zbóż i ziaren, a to ma pozytywny wpływ na proces trawienia. Dodatkowo, zawarty w tych produktach błonnik niweluje uczucie głodu.
Sprautarianizm
Ten mocno restrykcyjny trend żywienia zakazuje jedzenia jakichkolwiek produktów pochodzenia zwierzęcego, a nawet roślinnego. Zwolennicy tej diety żywią się przede wszystkim kiełkami, takimi jak nasiona zbóż, warzyw i owoców.
Semiwegetarianizm
Główna różnica pomiędzy wegetarianizmem a semiwegetarianizmem polega na spożywania białego mięsa oraz ryb. Za sprawą tego jest to dieta dużo bardziej urozmaicona, natomiast ryzyko wystąpienia niedoborów składników odżywczych – niewielkie.
Podstawę semiwegetarianizmu stanowi spożywanie owoców, warzyw, nasion roślin strączkowych, takich jak soja, fasola, soczewica i ciecierzyca, a także orzechów. Produkty te dostarczają naszemu organizmowi kompleks makro- i mikroelementów, których potrzebujemy dla prawidłowego funkcjonowania. Dodatkowe korzyści zdrowotne przynosi rezygnacja z czerwonego mięsa w diecie. Jak wynika z analizy wyników badań przeprowadzonych przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC), spożywanie nadmiernej ilości mięsa przetworzonego (np. poddanego obróbce w wysokiej temperaturze lub peklowanego) powoduje wzrost ryzyka wystąpienia nowotworu jelita grubego, trzustki oraz prostaty. Z kolei dopuszczenie w diecie mięsa czerwonego (zaliczamy tu wołowinę, wieprzowinę i np. baraninę) wiąże się z dużym prawdopodobieństwem wystąpienia wymienionych nowotworów.
W zależności od spożywanych pokarmów możemy wyróżnić dwa rodzaje semiwegetarianizmu:
- pollowegetarianizm dopuszczający spożywanie mięsa drobiowego;
- pescowegetarianizm, który zezwala na spożywanie ryb i owoców morza, natomiast wyklucza drób.
Flexitarianizm
Flexitarianizm to pojęcie, u którego źródła leży słowo „flexi” i oznacza elastyczną formę wegetarianizmu. Termin ten systematycznie zyskuje na popularności. W tym stylu żywienia stosuje się na co dzień zasady diety wegetariańskiej. Podstawę stanowi tu spożywanie przede wszystkim produktów pochodzenia roślinnego z dopuszczeniem sporadycznej konsumpcji mięsa. Flexitarianie jedzą dużo warzyw i owoców, natomiast rezygnują z pokarmów wysoko przetworzonych.
Flexitarianizm polega na włączeniu do swojego jadłospisu 5 grup żywności, a nieeliminowaniu jakiejkolwiek. Co do zasady na przyjęcie tej filozofii żywieniowej decydują się osoby, które chcą ograniczyć ryzyko wystąpienia najczęstszych chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, otyłość czy np. nowotwory. Jest to też styl życia dla wszystkich tych, którzy chcą ograniczyć spożycie mięsa, kierując się troską o środowisko oraz dobrostan zwierząt.
Źródło:
- https://polskieradio24.pl/5/240/artykul/1704878,wegetarianizm-weganizm-witarianizm-frutarianizm%E2%80%A6-czyli-filozofia-jedzenia
- https://dietolubni.pl/wegetarianizm-flexitarianizm-i-inne-trendy-zywieniowe/
- https://www.medonet.pl/zdrowie,dieta-frutarianska—zasady–przykladowy-jadlospis,artykul,1730033.html
- https://www.medonet.pl/zdrowie,witarianizm—zasady-diety–zalety–wady,artykul,1729581.html
- https://bedietcatering.pl/czym-jest-semiwegetarianizm/
Najnowsze komentarze