E-dodatki do żywności

Producenci żywności z obszaru Unii Europejskiej mogą wzbogacać swoje wyroby substancjami dodatkowymi, które oznaczone są znanym nam „E”. To, że na etykiecie produktu widnieje kod „E”, nie znaczy wcale, że jest on niebezpieczny, gorszy czy też sztuczny. Numery „E” są kodami chemicznymi, które identyfikują dodatki do żywności. Nie każdy z nich jest sztucznie wytworzony. Warto wiedzieć, że nie wszystkie E-dodatki są szkodliwe czy nawet rakotwórcze. Do najbardziej niebezpiecznych należą te z nich, które są syntetyczne.

Chemicznym dodatkiem do żywności nazywamy związek lub pierwiastek chemiczny, jednak bez sprecyzowania jego pochodzenia. Kody „E” odnoszą się do całej grupy związków, a zaliczamy do nich:

• substancje naturalne – wytworzone ze składników naturalnych, występujące naturalnie w przyrodzie;
• substancje syntetyczne – wyprodukowane przez człowieka na drodze chemicznej, w przebiegu procesu enzymatycznego lub mikrobiologicznego.

 

Oznaczenia grup dodatków do żywności

Numery „E” stanowią kody dodatków do żywności. Ich listę sporządza Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Jest ona zatwierdzana przez Parlament Europejski na podstawie właściwej dyrektywy. Jakie substancje mogą się na niej znaleźć?

• takie, które (według przyjętych norm) nie zagrażają zdrowiu;
• takie, których użycie jest konieczne w wyniku stosowania procesu produkcyjnego.

Ważne jest, żeby nie wprowadzały one konsumentów w błąd.

Litera „E” wywodzi się od Europy i oznacza, że dana substancja została dopuszczona do obrotu na terenie Unii Europejskiej.

 

Podział

Podział dodatków do żywności obejmuje 5 podstawowych grup, a każdej konkretnej substancji odpowiada trzycyfrowy numer. Są to:

1 grupa – nr E100–E199 to barwniki, których zadaniem jest polepszenie wyglądu potrawy. Nie wszystkie z nich są szkodliwe, ponieważ znajdziemy wśród nich także naturalne substancje. Jest to np. E 101, ryboflawina, czyli naturalny żółty barwnik, który zawiera witaminę B2, oraz E 140, czyli pozyskiwane ze szpinaku chlorofile i chlorofiliny.

2 grupa – nr E200–E299 to konserwanty, które mają wydłużyć termin ważności żywności, jak również chronić ją przed zepsuciem. Wszystkie substancje z tej grupy otrzymuje się syntetycznie, natomiast za nieszkodliwe spośród nich uważa się grupy E200–E203, E260–E270 oraz E290–E299.

3 grupa – nr E300–E399 to przeciwutleniacze i regulatory kwasowości. Większość substancji z tej grupy nie jest szkodliwa dla naszego zdrowia. Wyjątek to E320 i E321, czyli BHA i BHT, które w połączeniu z witaminą C odpowiadają za powstawanie w organizmie wolnych rodników.

4 grupa – nr E400–E499 to emulgatory, środki spulchniające, zagęszczające i żelujące. Znajdziemy wśród nich zarówno substancje naturalne, jak i syntetyczne. Nieszkodliwe są np. E406 (agar), E412 (guar), E440 (pektyna) i E441 (żelatyna).

5 grupa, a w niej:

• E500–E599, czyli substancje zakwaszające i spulchniające. Wiele spośród nich wpływa negatywnie na nasze zdrowie, np. E508, czyli chlorek potasu, którego używa się jako zamiennika soli; E525, czyli wodorotlenek potasu, który może wywoływać bóle żołądka.

• E600–E699 to wzmacniacze smaku. Często stosuje się je w nadmiarze, zwłaszcza w gotowych daniach i sosach.
• E700–E799 to antybiotyki.

• E900–E999 są środkami słodzącymi, nabłyszczającymi i in.
• E1000–E1999 to stabilizatory, zagęstniki i inne.

• E1300–E1451 to z kolei różnego rodzaju skrobie modyfikowane odpowiadające za łączenie i zagęszczanie potraw.

 

Kody od E900 do E1299 oznaczają substancje odpowiedzialne za dosładzanie. Ponieważ mogą powodować problemy trawienne, lepiej jest zastąpić je słodzikami naturalnymi.

Za dopuszczenie do stosowania w artykułach spożywczych danej substancji odpowiada Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).

 

 

Cel wykorzystania

Zasadniczo można wyróżnić 3 cele stosowania dodatków do żywności:

1. zmiana aromatu, smaku oraz uzyskanie odpowiedniej barwy produktu; są to zabiegi mające za zadanie podniesienie atrakcyjności i wartości artykułu w oczach konsumentów;
2. wydłużenie okresu trwałości, a także czasu przechowywania produktów spożywczych;
3. za sprawą dodatków tworzone są też zupełnie nowe artykuły przeznaczone do spożycia.

 

Wpływ na zdrowie

Współcześnie żywność przetworzoną spożywa się w bardzo dużych ilościach, a to może stanowić istotne zagrożenie dla naszego zdrowia. Jeżeli nie będziemy mieć umiaru i zlekceważymy skład spożywanych produktów, dopuścimy do wielu negatywnych skutków dla nas, w tym do rozwoju chorób nowotworowych. 

Jak wspomniano wyżej, dyrektywa Komisji Europejskiej jasno określa szczegółową listę chemicznych dodatków do żywności. Dana substancja może się na niej znaleźć tylko wtedy, gdy są dowody na to, że nie stanowi ona zagrożenia dla zdrowia. Generalnie wszystkie E-dodatki uważa się za bezpieczne, jednak są wśród nich takie, które budzą kontrowersje. Konsumowane systematycznie i w nadmiarze mogą nieść szkody dla naszego zdrowia i życia. Niektóre z tych substancji w połączeniu z innymi są toksyczne. Mogą stanowić przyczynę nadwagi i otyłości, przewlekłych bólów głowy, chorób nowotworowych, astmy, problemów z krążeniem, a także wielu niekorzystnych zmian w organizmie.  

Ważne jest, żebyśmy zachowali szczególną czujność, jeśli chodzi o żywność mającą w swoim składzie antybiotyki, konserwanty, barwniki i wzmacniacze smaku.

Warto wiedzieć, że wyróżnia się również takie artykuły spożywcze, w których zakazane jest stosowanie substancji dodatkowych. Są wśród nich m.in.: mleko, masło, kawa i np. naturalna woda mineralna.

 

Popularne „E”

E621 glutaminian sodu jest wzmacniaczem smaku. Spożywany w nadmiarze może powodować zawroty głowy i nudności. Z kolei długotrwałe stosowanie może doprowadzić do zaburzeń hormonalnych i osłabienia układu nerwowego.

E951 aspartam to sztuczny słodzik, który przy nadmiernym spożyciu może powodować bóle głowy, a nawet problemy z pamięcią. Stosowany długofalowo może przyczyniać się do rozwoju choroby nowotworowej oraz epilepsji, istnieje też ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona.

E211 benzoesan sodu jest konserwantem, który może wywoływać reakcje alergiczne. Warto wiedzieć, że w połączeniu z witaminą C tworzy on benzen, który jest substancją rakotwórczą. 

E338 kwas fosforowy to antyoksydant. Przyjmowany w nadmiarze może przyczyniać się do osłabienia zębów oraz demineralizacji kości.

 

 

Zagrożenia

Jeśli chodzi o E-dodatki do żywności, najwięcej używa się ich przy produkcji słodyczy, ciast, jak również aromatyzowanych i słodzonych napojów gazowanych. Jak wiadomo, sięgamy po nie bardzo często i przy różnych okazjach, spożywając je nawet kilka razy dziennie. W dużych ilościach substancje te stosowane są również przez przemysł wędliniarski – jego wyroby także cieszą się ogromnym popytem.

Co do negatywnych skutków dla zdrowia, które mogą nieść ze sobą konsumowane w nadmiarze E-dodatki, szczególnie narażone są na nie osoby o zwiększonej wrażliwości układu pokarmowego, zmagające się z różnymi chorobami, o słabszej odporności oraz alergicy.

Duże znaczenie odgrywa również nasz wiek. Chemiczne dodatki żywnościowe szczególnie niekorzystnie wpływają na zdrowie osób w podeszłym wieku oraz dzieci (zwłaszcza do ok. 10. roku życia). Jak udowodniły badania, to właśnie one często przekraczają limit dziennego spożycia substancji oznaczonych kodem „E”. Przyczynia się to do zmniejszenia odporności organizmu na choroby, a także do nadwagi i otyłości.

 

Jak widać, nie wszystkie substancje „E” są szkodliwe, wiele z nich występuje naturalnie w przyrodzie. Mimo to ważne jest, aby czytać informacje umieszczane (najczęściej drobnym drukiem) na etykietach artykułów żywnościowych. Warto też zapoznać się z informacjami o stosowaniu dodatków żywnościowych, ich dopuszczalnym dziennym spożyciu, a także o tym, w połączeniu z jakimi substancjami są one zagrożeniem dla naszego zdrowia i życia. W miarę możliwości wybierajmy zdrową żywność z jak najmniejszą ilością syntetycznych dodatków. Pamiętajmy, że smak potraw zawsze możemy poprawić w sposób naturalny, choćby poprzez wykorzystanie ziół.

 

 

Źródła:

• https://www.zwrotnikraka.pl/e-dodatki-do-zywnosci/
• https://www.zdrowiebezlekow.pl/blog/e-dodatki-do-zywnosci-cz-i-n891
• https://dietetykpro.pl/blog/artykul/119/czy-wszystkie-34-e-34-sa-zle